Hakerek naín :
Amito Qonusere Araújo
[OPINIAUN] – Artigu ida ne’e la reprejenta Instituisaun ne’ebé hakna’ar a’an ba, maibe nu’udar espresaun pesoal, atu hao reflesaun ba serimónia importante ne’ebé nasaun ne’e infrenta hanesan serimónia investidura Prezidente eleitu José Ramos Horta, no serimónia ofisial restaurasaun independénsia 20 de Maio ba dala-20.
Wainhira ita hakat ba tasi-tolu-Dili, fatin espesial ba serimónia investidura Prezidente eleitu José Ramos Horta, no komemorasaun loron restaurasaun Independénsia ba dala-20, ita sente katak milagre ba moris povu nian diak ona. Fatin sira iha Dili laran, liu-liu Estrada protokolu sira, kuade blokeadu nune’e Xefe Estado no reprejentan Prezidente da Repúblika, no konvidadus internasional sira bele asesu nuneé evita engrafamentu.
Kuandu to’o iha tasi-tolu Dili, Estrada públiku to’o fatin serimónia, nabilan lo’os, preparadu tebes, no pronmtu ona atu simu bainaka espesial sira husi rai laran no rai liur. Palku serimónia falun metin ho Bandeira RDTL, hare’e husi do’ok waooooo tebes. Imajen sira iha mídia sosial, utentes sira hasai fotográfia hodi promove fatin luxu ho provizoriamente ne’e.
Restaurasaun Independénsia 20 de maio, loron istóriku tebes, maibe labele koalia bebeik kona-ba loron istóriku, nune’e nasaun nia tinan kontinua sae hodi hala’o serimónia deit, maibe pelu-menus restaurasaun Independénsia Timor nian ne’e, tenke marka istória foun mos ba period selebrasaun, nune’e ita labele abitu ho serimónia deit, maibe tenke abitua atu restaura povu nia moris husi terus no susar, hanesan problema Estrada, beé mo’os, eletrisidade no seuk tan.
Wainhira ita koalia kona-ba restaurasaun independénsia, lalikan haluhan mos atu restaura povu husi terus. Ukun ne’e povu nian, tamba ne’e kuandu hetan ona ukun, labele apresia, no labele uza ukun ne’e atu hamihis relasaun ho povu, tamba povu mak sai naín lolo’os ba ukun. Tamba ne’e, fo oportunidade ba povu sira ne’ebé oferese ukun ne’e ba ita bo’ot sira, nune’e sira bele sente hotu maratona ka viajen naroman ninian.
Iha artigu ne’e, Hau sita fila-fali lia-fuan murak Prezidente da Repúblika eleitu José Ramos Horta “Wainhira ita manan, ita iha leten, ita haraik a’an ba sira ne’ebé lakon” Lia-fuan murak ka ia-fuan Filosófiku ne’eb’e Dr. José Ramos Horta sempre koalia iha mundu wainhira hala’o palestra. Tamba ne’e iha loron 12 fulan Abril tinan 2022, dala-ida tan nia deklara kona-ba ida, iha kampaña eleitóral iha Tasi-tolu Dili.
Bandeira RDTL ne’ebé falun metin iha tasi-tolu, ita hotu la hare’e ho matan, maibe Hau fiar metin katak, matebian no éroi sira mos sei sai sasin ba komprimisu Prezidente Eleitu José Ramos Horta atu kuidadu Timor Leste nia naran diak iha mundu. Éroi sira ne’ebé mate ba rai ne’e, kontenti tebes ho mudansa bo’ot iha tasi-tolu Dili, tamba sira sente katak rai Timor ne’e nakfilak tebes ona, naroman dala-ida tan ona, no naroman ne’e sei kontinua ba bebeik.
Lo’os duni, Timor naroman tan, tamba líder mundial barak mak mai partisipa serimónia investidura Prezidente da Repúblika eleitu Dr. José Ramos Horta, no serimónia ba dala-20 Restaurasaun Independénsia 20 de Maio. Santo Padre João Pauo II nia vizita mai Timor Leste iha tinan 1989, ne’ebé fo bensaun ba rai Timor, hodi hamosu lia-fuan murak kona-ba Timor katak; “imi mak masin no roman mundu nian”.
Hau atu halo ánaliza ida kona-ba lia-fuan Santo padre nian katak; Timor hanesan masin ne’ebé midar tebes; ema barak gosta mai atu sente Timor ninia sábor. Nasaun barak gosta atu hala’o kooperasaun bilateral, hakarak mai Timor hodi hatene Timor ninia kondisaun, hare’e povu ninia realidade moris. Timor ne’ebé riku ho mina, maibe ninia povu kiak. Koalia kona-ba roman, lo’os duni, Timor mak roman mundu nian, maske nasaun ki’ik, populasaun oituan deit, maibe ninia líder sira konsege akonsela, aprosima kona-ba influensia mundial, hodi rejolve konflitus mundial ne’ebé akontese. Situasaun hirak ne’e hatudu ba mundu katak, biar nasaun ne’ebé ki’ik, maibe nunka ki’ik iha kapasidade no ki’ik influensia ba mundial.
Maske hirak ne’e hotu, maibe hateke ba pasadu, povu terus, lakon família, , tanis no hamlaha durante tinan 24 funu nia laran, maibe rejultadu liberta ona nasaun husi meik no kroat. Tinan 20 períodu ukun rasik a’an, povu kontinua hamlaha, terus tamba ukun naín sira nunka tau interese, maibe interese deit ba sira nia grupu, hodi haluhan total povu nia moris.
Tinan 20 laos hala’o deit serimónia deit, maibe ba oin, tenke restaura povu nia moris, ida ne’e mak importante !!!
Parabéns ba Povu RDTL
Parabéns ba Restaurasaun Independénsia 20 de Maio
Hakerek naín hela iha Puasoru, Aldeia Tchai, Suku Loré Postu Loré Munisípiu Laútem
Númeru kontaktu: +670 7763 9282
e-mail: amitortl@gmail.com
